Cách sơ cứu và điều trị khi bị trật khớp gối

Trật khớp gối là hiện tượng chấn thương thường gây ra bởi tai nạn giao thông hoặc té ngã. Không chỉ khiến người bị thương đau đớn, tình trạng này còn dẫn đến hạn chế vận động, có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe khớp gối về sau.

Trật khớp gối là gì?

Khớp gối có cấu tạo phức tạp, nằm giữa xương đùi và xương cẳng chân. Đầu gối là nơi tiếp xúc của 3 loại xương khác nhau, bao gồm: xương đùi, xương bánh chè, xương chày. Bên cạnh đó, đây cũng là nơi có nhiều dây chằng và gân để bảo vệ, giúp khớp gối có thể cử động linh hoạt. 

Trật khớp gối xảy ra khi các xương ở đầu gối bị chệch ra khỏi vị trí bình thường. Hiện tượng này xảy ra do các chấn động mạnh khi va đập như tai nạn giao thông, té ngã cầu thang hoặc vận động cường độ cao. Đây là trường hợp khẩn cấp do gây đau đớn dữ dội và có nguy cơ tổn hại đến các động mạch ở đùi. Ngoài ra, một số ít người bẩm sinh đã bị trật khớp gối và cần được điều trị sớm để có thể vận động bình thường.

Triệu chứng trật khớp gối

Dấu hiệu trật khớp gối rất dễ nhận biết. Khi đầu gối bị trật khớp thường sẽ tạo ra âm thanh lớn và các triệu chứng kéo theo sau đó bao gồm:

• Cơn đau dữ dội, người bị thương không thể cử động hoặc duỗi thẳng đầu gối.
• Khớp gối sưng to và kèm theo vết bầm tím nghiêm trọng.
• Cảm thấy đầu gối thiếu vững chắc.
• Không thể di chuyển như bình thường.
• Cẳng chân trông như bị ngắn lại.

Nguyên nhân gây trật khớp gối

Ngoại trừ trường hợp trật khớp bẩm sinh, hầu hết các trường hợp bị trật khớp gây đau đầu gối đều do các chấn thương do ngoại lực lớn tác động lên vùng này, bao gồm:

1. Tai nạn giao thông: những cú va chạm ở tốc độ cao luôn để lại những tổn thương nặng nề với cơ thể người, trong đó có đầu gối. Đây là một trong những nguyên nhân gây trật khớp gối phổ biến nhất.
2. Ngã từ trên cao: ngã cao cầu thang cũng có thể gây ra hiện tượng va đập trực tiếp vào đầu gối, dẫn đến trật khớp đầu gối.
3. Chấn thương khi chơi thể thao: nguyên nhân này tuy có mức độ phổ biến thấp hơn so với tai nạn giao thông, nhưng chúng vẫn thuộc nhóm nguy cơ cao dẫn đến trật khớp gối. Lực va đập mạnh khi ngã xuống mặt đất hoặc va chạm phải người chơi khác có thể khiến xương bị lệch ra khỏi vị trí. Bên cạnh đó, khi vận động quá mức, đầu gối phải gập hoặc duỗi liên tục cũng có thể khiến đầu gối bị trật khớp. Các môn thể thao có khả năng gây trật khớp gối bao gồm: võ judo, bóng rổ, bóng chuyền, cầu lông,…

Phải làm gì ngay khi bị trật khớp gối?

Khi nhận thấy dấu hiệu trật khớp đầu gối, người bị thương cần phải:

• Thả lỏng cơ thể, không cử động tại vùng bị thương.
• Giữ bình tĩnh, không nên căng thẳng quá mức.
• Đảm bảo sự cố định của đầu gối.
• Liên lạc với cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi xe cấp cứu trong trường hợp người bị thương quá nghiêm trọng.

Một số trường hợp trật khớp nhẹ có thể tự khỏi. Tuy nhiên, đối với các tổn thương dây thần kinh, mạch máu mà trật khớp gối gây ra, người bị thương cần sự can thiệp của phương pháp phẫu thuật điều trị và khôi phục lại chức năng của khớp đầu gối.

Cách chữa trật khớp gối

Khi được đưa đến các trung tâm y tế, bệnh viện, người bị trật khớp đầu gối sẽ được các bác sĩ nắn xương trở về vị trí cũ. Sau đó, việc chụp X-quang sẽ được tiến hành để kiểm tra vị trí các xương và rà soát các tổn thương khác, nếu có. Thuốc giảm đau và kháng viêm cũng sẽ được kê toa để giảm cảm giác đau đớn cho người bị thương. Nếu các tổn thương không nghiêm trọng, người bệnh có thể về nhà sau khi được cố định xương bằng nẹp. Bác sĩ có thể yêu cầu thêm các buổi tập vật lý trị liệu để đảm bảo sự hồi phục chức năng của đầu gối. Phương pháp phẫu thuật chỉ được chỉ định trong trường hợp có gãy xương hoặc các tổn thương khác như rách, đau dây chằng hoặc bệnh nhân đã từng bị trật khớp gối trong quá khứ.

Các bài tập ngăn ngừa trật khớp khi chơi thể thao

Trước khi vận động hoặc luyện tập thể thao, bạn cần chú ý thực hiện các động tác khởi động thật kỹ và đều đặn. Điều này sẽ giúp bạn hạn chế được các chấn thương ngoài ý muốn và giảm nguy cơ trật khớp gối trong quá trình hoạt động thể chất. Bạn có thể tham khảo các bài tập khởi động bên dưới để giúp việc luyện tập trở nên hiệu quả hơn:

• Giãn cơ (3-4 động tác): bắp chân, cơ đùi trước, cơ đùi sau, cơ đùi trong, cơ gập hông
• Khởi động: (2-3 động tác): chạy tới – lui, bật ngang, nâng cao đùi, chạy ngang vặn mình, gót chạm mông, xoay cánh tay, xoay vai, đá chân, nằm vặn mình
• Thăng bằng (2-3 động tác): nâng từng chân (giữ yên), giữ thăng bằng từng chân với sự nhiễu loạn, nhảy tại chỗ/ nhảy lò cò
• Sức mạnh (2-3 động tác): 

           + Cơ bụng: gập bụng, plank

           + Hông/ đùi: squat, lunge, deadlift, cuộn chân, động tác cây cầu

• Phương pháp luyện tập sốc cơ: nhảy chân đôi, bậc nhảy một chân, leo bậc thang, chạy qua chướng ngại vật

Lưu ý khi thực hiện các bài tập khởi động: 

• Đối với các động tác nhảy: tiếp đất nhẹ nhàng, hơi khuỵu gối
• Khi squat: mũi chân và gối hướng cùng một phía, gối không được vượt quá bàn chân

*Các thông tin cung cấp trong bài viết không thay thế việc chỉ định điều trị của bác sĩ.

Tham vấn y khoa: BS. Nguyễn Thường Hanh

Top tìm kiếm: trật khớp cổ tay, Viêm khớp gối có nguy hiểm không, thuốc trị đau khớp gối, bong gân đầu gối